شاخه محیطهای گرافیکی آزاد توسط دو مجموعه نرمافزاری تحت سلطه قرار دارد: GNOME و KDE. هر دو بسیار محبوب هستند که این مورد در دنیای نرمافزار آزاد یک استثنا به حساب میآید؛ برای نمونه، سرور وب آپاچی رقبای کمتری دارد.
این تنوع ریشه در تاریخ دارد. KDE اولین پروژه محیط گرافیکی بود، اما تصمیم گرفت از جعبه ابزار گرافیکی Qt استفاده کند که اینکار در آن زمان مورد استقبال تعداد زیادی از توسعهدهندگان قرار نگرفت. Qt در آن زمان نرمافزار آزاد نبود و GNOME بر اساس جعبه ابزار +GTK کار خود را شروع کرده بود. در ادامه، Qt به نرمافزار آزاد تبدیل شد اما این دو پروژه ادغام نشدند و به صورت موازی به حیات خود ادامه دادند.
GNOME و KDE هنوز در کنار یکدیگر کار میکنند: زیر چتر FreeDesktop.org، این پروژهها در تعریف قابلیت همکاری بین برنامههای مختلف در حال مشارکت هستند.
انتخاب “بهترین” محیط گرافیکی موضوع حساسی است که ما ترجیح میدهیم آن را کنار بگذاریم. صرفا به توضیح برخی امکانات موجود پرداخته و منابع مطالعاتی مرتبط را معرفی میکنیم. بهتر گزینه آن است که طی گذر زمان و با آزمایشهای مختلف به آن دست یابید.
نسخه Jessie از دبیان شامل GNOME 3.14 است که به سادگی با استفاده از دستور apt-get install gnome
قابل نصب است (همچنین میتواند با انتخاب وظیفه “Debian desktop environment” نیز نصب گردد).
GNOME برای تلاشهایی که در زمینه کاربردپذیری و دسترسیپذیری انجام داده شایان ذکر است. افراد حرفهای در زمینه طراحی در نگارش استانداردها و توصیههای آن مشارکت داشتهاند. اینکار به توسعهدهندگان کمک کرده است تا رابطهای کاربری گرافیکی راضی کنندهای را ایجاد کنند. این پروژه همچنین توسط بازیگران بزرگ در صنعت رایانه، از جمله اینتل، آی بی ام، ناول و بسیاری توزیعهای لینوکس تشویق شده است. در نهایت، بسیاری از زبانهای برنامهنویسی میتوانند به منظور توسعه برنامهها برای GNOME مورد استفاده قرار گیرند.
برای مدیر سیستمها، GNOME گزینه بهتری برای توزیع در سیستمهای بزرگ است. پیکربندی برنامهها توسط رابط GSettings انجام شده و دادههای آن درون پایگاهداده DConf قرار میگیرد. تنظیمات پیکربندی نیز میتوانند با استفاده از ابزارهای خط-فرمان
gsettings
و
dconf
یا رابط گرافیکی
dconf-editor
انجام شوند. از این رو مدیر سیستم میتواند پیکربندی مربوط به کاربران را به راحتی توسط یک اسکریپت ساده تغییر دهد. وبسایت پیش رو تمام اطلاعات موجود برای مدیر سیستم به منظور مدیریت وظایف مرتبط با میزکارهای GNOME را شامل میشود:
نسخه Jessie از دبیان شامل KDE 4.14 است که به سادگی با استفاده از دستور apt-get install kde-standard
قابل نصب است.
KDE پیشرفت بسیار سریعی با توجه به رویکرد کاربردی خود داشته است. توسعهدهندگان آن به سرعت نتایج خوبی دریافت کردند که اینکار به گسترش پایگاه کاربری آن منجر شد. این عوامل در کیفیت کلی پروژه نیز مشارکت داشتهاند. KDE یک میزکار گرافیگی بالغ است که طیف گستردهای از نرمافزارها را شامل میشود.
با انتشار Qt 4.0، دیگر مشکل مجوز سابق با KDE وجود ندارد. این نسخه تحت مجوز GPL برای ویندوز و لینوکس انتشار یافته است (که نسخه ویندوز آن سابق بر این از یک مجوز غیر-آزاد استفاده میکرد). به یاد داشته باشید که برنامههای KDE باید توسط زبان برنامهنویسی ++C توسعه یابند.
apt-get install xfce4
یک میزکار گرافیکی ساده و سبک است، که گزینه مناسبی برای رایانههای قدیمی با منابع محدود به حساب میآید. این میزکار میتواند با استفاده از ... نصب گردد. مانند GNOME، Xfce نیز بر اساس جعبه ابزار +GTK توسعه یافته است و تعدادی از اجزای آن بین این دو میزکار یکسان هستند.
برخلاف GNOME و KDE، هدف Xfce یک پروژه بزرگ نیست. در کنار اجزای استاندارد یک میزکار پیشرفته (مدیر فایل، مدیر پنجره، مدیر نشست، پنل برای اجرای برنامهها و از این قبیل) تنها چند برنامه خاص منظوره را فراهم میکند: یک ترمینال، یک تقویم (Orage)، یک مشاهدهگر تصویر، یک ابزار ایجاد CD/DVD، یک پخشکننده چندرسانهای (Parole)، کنترلکننده حجم صدا و یک ویرایشگر متن (mousepad).
محیط گرافیکی دیگری که در Jessie فراهم شده است LXDE نام دارد، که تمرکز خود را روی جنبه “سبک بودن” گذاشته است. میتواند با کمک بسته-جانبی lxde نصب گردد.